Vriezenveen (Nedersaksisch: t Vjenne, Venne, Vreeznven of Vreeinvenne) is een plaats in de gemeente Twenterand in de Nederlandse provincie Overijssel. Het inwonertal bedroeg op 1 januari 2021 13.780.[1]
Tot 1 juli 2002 vormde Vriezenveen samen met de dorpen De Pollen, Westerhaar-Vriezenveensewijk, Aadorp en de buurtschappen Bruinehaar, Weitemanslanden en Westerhoeven een zelfstandige gemeente. De voormalige gemeente Vriezenveen is in 2001 samengevoegd met de voormalige gemeente Den Ham, onder deze gemeente vielen de plaatsen Den Ham, Vroomshoop en Geerdijk, beide gemeentes zijn opgegaan in de gemeente Twenterand.[2]
Het gemeentehuis van Twenterand staat in Vriezenveen. De dependance van het gemeentehuis in Den Ham is op 30 mei 2008 gesloten.
Geschiedenis
De oudste vermelding van Vriezenveen stamt uit 1364, toen Evert van Hekeren, heer van Almelo, een privilege brief schreef voor de vrije Friezen, hun erfgenamen en alle mensen die op het veen woonden, van de Wierdense Weuste tot de Bawesbeek. De mensen die op het veen woonden werden verplicht om jaarlijks één emmer boter Zwolse maat te voldoen op Sint-Maarten op Huis Almelo. Dit betrof een boterpacht en werd betaald in natura; de pacht was niet af te kopen. De heer van Almelo had vrije Friezen toegelaten om het het veen te koloniseren. Het Almelervene zoals Vriezenveen voor de 15e eeuw werd genoemd was ontstaan uit veertig boerderijen, die zich in de breedte uitstrekten, van de huidige Schipsloot tot het later gegraven Overijssels kanaal. Elke boerderij had een breedte van zestien akker, dus van 16 x 7 is 112 meter. Ten oosten van dit, tot aan de Bawesbeek, bleef een terrein liggen, de zogenaamde Oosterhoeven. Dit was niet verdeeld en mogelijk het gezamenlijk bezit van de bewoners. Ook aan de westkant lag vanaf de Boerstege tot aan de Stouwe een dergelijk terrein onverdeelde grond. Dit waren de Westerhoeven en Woesten. Waarschijnlijk waren ook deze gronden gemeenschappelijk bezit. De nederzetting Almelervene groeide; in het midden van de 15e eeuw was het dorp al zo veranderd, dat de verschillende boerderijen niet meer zestien akker breed waren maar gereduceerd waren tot tien of zelfs acht akker breed.
De Duitse bisschop uit Münster Bernhard von Galen, bijgenaamd Bommen Berend, plunderde en roofde rond 1665 Twente leeg. Tot aan 1665 bleef Vriezenveen gespaard, omdat het omringd was door moeras en veen. Er was maar een weg naar Vriezenveen en deze werd bewaakt door Staatse troepen. Maar in 1666 was het een strenge winter, waardoor het veen en het moeras bevroor. Vriezenveen lag open en in januari 1666 denderden 1500 ruiters van de bisschop Bernhard von Galen Vriezenveen binnen. Het dorp werd geplunderd en huizen en kerk werden in brand gestoken. Een groot aantal mensen werd gedood en de rest werd gevangengenomen.
Het oude Vriezenveen werd niet herbouwd aan de Buterweg. Dit gebeurde aan de noordelijker gelegen zandweg, de tegenwoordige dorpsstraat. Deze herbouw ging in een snel tempo en aan het begin van de 18e eeuw was het oude Vriezenveen aan de Buterweg geheel verleden tijd. Van dit oude Vriezenveen bleef enkel het oude kerkhof bewaard. Ook de latere korenmolen uit 1862 van Hendrik Leemans. Nu kenmerkt het dorp zich door een 6,2 kilometer lange bebouwde dorpsstraat (van west naar oost: Hammerweg, Westeinde en Oosteinde) met karakteristieke gevels aan de huizen. Het bijzondere, deels nog levende hoogveencomplex Engbertsdijksvenen met zijn zeldzame flora en fauna herinnert hier nog aan hoe de omgeving eruit heeft gezien.
Religie
Tijdens de Reformatie die ook in Twente doordrong gingen de meeste Vriezenveners "over" naar het protestantisme. In de 19e eeuw waren de bevindelijk gereformeerden in de meerderheid. In 1946 nam de Vriezenveense lijsttrekker Jan Machiel Krijger (1874-1951) namens de Protestantse Unie deel aan de Tweede Kamerverkiezingen 1946. De oud-CHU'er behaalde 32.020 stemmen. Tot op de dag van vandaag zijn de meeste Vriezenveners Nederlands-hervormd of gereformeerd; te zien aan de aanhang van SGP en de voorgangers van de ChristenUnie; RPF en GPV. Evenwel bleef aan de oostzijde van het dorpsgebied een sterke katholieke minderheid. Deze R.K.-gemeenschap kon begin 20e eeuw haar eigen parochiekerk inwijden. De kerk en parochie zijn toegewijd aan de H. Antonius Abt.
Vriezenveense synagoge (1977)
Tot de Tweede Wereldoorlog was er in Vriezenveen een Joodse gemeenschap. In 1878 werd de Vriezenveense synagoge mikdasj me'at (klein heiligdom) gebouwd nadat op 28 december 1876 door Commissaris der Koning P.C. Nahuijs bij Koninklijk Besluit van 2 december 1876 aan de Israëlitische Gemeente een rijkssubsidie werd toegekend van fl. 850,- voor de bouw. In de loop van 1879 was de synagoge klaar. De gemeenschap omvatte toen 27 personen. In 1906 werd de Joodse gemeente onderdeel van Almelo en in 1923 werd het gebouw verkocht. Het gebouw is nog steeds intact en staat sinds 1996 op de gemeentelijke monumentenlijst. Sinds 1973 is de voormalige synagoge een opslagruimte van een particuliere onderneming[3], maar het gebouw staat op de planning gesloopt te worden.
Handel
Historisch Museum
De inwoners van Vriezenveen (Rusluie) dreven een levendige handel met Sint-Petersburg in de periode 1720-1917. In de loop der tijd werden er door de verschillende Vriezenveense compagnieën zelfs handelshuizen en winkels gesticht aan de Nevski Prospekt en de Gostinny Dvor. Hoewel men zich een vaste plek wist te verwerven in de stad aan de Neva keerden veel Vriezenveners uiteindelijk toch weer terug naar het moederdorp.
Op 16 mei 1905 was er een grote brand in Vriezenveen. Na de brand kwamen Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik de inwoners van Vriezenveen persoonlijk een hart onder de riem steken. Zij deden daarbij een persoonlijke gift van liefst duizend gulden bestemd voor de wederopbouw. De brand werd in 2005 herdacht met een optocht van historische brandweervoertuigen.
De firma Jansen & Tilanus bleef tijdens de grote brand gespaard. De textielfabriek was destijds de grootste werkgever van het dorp en de brand eindigde aan het Westeinde bij de fabriek. Door de droogte en de harde oostenwind was er geen houden aan en gingen er 228 huizen, merendeels in de houten en of hout-stenen boerenstijl, in vlammen op. De rijkere boerderijen en Rusluie-huizen uit baksteen en met grotere tuinafstand van overige huizen bleken beter bestand tegen het vuur en staan tot op de dag van vandaag nog. De bekendste is de boerderij Peddemors. Het Historisch Museum behandelt de historie van de gemeente Vriezenveen. Er is onder andere een afdeling over de textielgeschiedenis van Vriezenveen en documentatie over de grote brand. Daarnaast wordt er een oude huiskamer, een boerenkeuken en een schoolklas van lang geleden getoond.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Vriezenveen het tijdelijke onderkomen van vele Rotterdamse kinderen. Via de Vriezenveense katholieke pastoor Van Rhijn, afkomstig uit Rotterdam, werd contact gelegd en werden de kinderen opgevangen in Vriezenveense pleeggezinnen. Op 1 mei 2004 organiseerde de vereniging Oud Vriezenveen een reünie waar zo'n honderd oorlogskinderen, veelal afkomstig uit Rotterdam bijeen kwamen. De oorlogskinderen, toentertijd aangeduid als bleekneusjes werden gevraagd hun verhalen op papier te zetten wat resulteerde in het boek Bleekneusjes oorlogskinderen. April 2006 werd het eerste exemplaar van dit boek, onder grote belangstelling van vele oorlogskinderen, overhandigd aan gedeputeerde Gert Ranter door initiatiefneemster José Bosch-Höfte.
Tot aan de jaren 60 kende het dorp geen zogenoemde bejaardenzorg vanwege strakke geldende betrokkenheid, ook wel noaberschap. Op 23 december 1960 werd de Protestants-Christelijke Stichting De Vriezenhof opgericht. De bouw van het bejaardenhuis nam vervolgens vijf jaar in beslag, op de plek waar daarvoor een pastorie stond.
Bezienswaardigheden
Musea
Monumenten en gebouwen[bewerken | brontekst bewerken]
Sport en ontspanning
Vriezenveen heeft twee voetbalverenigingen, DETO (Door Eendracht Tot Overwinning) en DOS '37 (Door Oefening Sterk). Verder zijn er de korfbalvereniging Amicitia, basketbalvereniging Peatminers, volleybalvereniging Vrivo, zwem- en waterpolovereniging VZPC, atletiekvereniging AV Twenterand, schietvereniging SV Vriezenveen, tennisclub tcv, schaatsvereniging Centrale Schaatstraining Vriezenveen en skeelervereniging De Eendracht Vriezenveen, schaakvereniging Vrimot, gymvereniging KEV (Kracht En Vriendschap), judovereniging Judokwai Vriezenveen, touwtrekvereniging TTV Vriezenveen, en de scouting Admiraal kruys.
Vriezenveen beschikt over twee natuurijsbanen. Een daarvan is gevestigd aan de Geesterenseweg en eigendom van IJsclub de Eendracht. De andere ijsbaan is gelegen op het sportpark in Vriezenveen en eigendom van IJsclub Vooruit.
De stichting Sportpromotie Twenterand organiseert een keer per jaar de Twenterandrun en een keer per jaar de Nacht van Twenterand. De Twenterandrun is een semi-professionele hardloopwedstrijd, die wordt omschreven als de "Van Dam tot Dam-loop" van het oosten. In 2002 werd de hardloopwedstrijd voor het eerst georganiseerd en in 2007 werd het eerste lustrum gevierd met een optreden van zanger Jannes.
Tot en met 2006 werd er ook ieder jaar een wielerronde gehouden onder de naam Ronde van Vriezenveen. Wegens geringe belangstelling en de zeer ongunstige ligging van het parcours, is deze Ronde van Vriezenveen veranderd in een ATB-koppelkoers door het centrum van Vriezenveen en verdergegaan onder de naam "Nacht van Twenterand". Deze koers wordt ook georganiseerd door de stichting Sportpromotie Twenterand.
Er is ook een harmonieorkest dat meervoudig landskampioen is, de Vriezenveense Harmonie. Voor verdere ontspanning is er het Herman Jansen-Park.
Een keer per jaar is er een kermis en een braderie. Elke woensdag morgen is er een markt. De laatste woensdag van de bouwvakvakantie wordt er een boerenmarkt georganiseerd waar altijd duizenden bezoekers op afkomen. Lokale ondernemers (voornamelijk horeaca) proberen de laatste jaren steeds meer mensen naar Vriezenveen te trekken door het organiseren van uiteenlopende activiteiten. Zo werd er in 2012, na jarenlange afwezigheid, een hernieuwede bruggefeesten georganiseerd onder de naam PlonZ[4]. Uitgaan kan in vijf kroegen en een discotheek.
Verkeer en vervoer
Vriezenveen ligt aan de rijksweg 36 van Hardenberg naar Almelo en Wierden. Het treinstation aan het traject Almelo - Mariënberg ligt in het westen van het dorp. Het wordt in de brede spits en zaterdagmiddag tweemaal per uur door Arriva bediend en daarbuiten éénmaal per uur met treinstellen van het type LINT in de Blauwnet/Vechtdallijnen-stijl.
De belangrijkste buslijn is lijn 83 van Almelo en Aadorp naar Vriezenveen "Nieuwe Daarlerveenseweg" maar rijdt niet langs het station. Deze wordt tevens gereden door Syntus, in Twents-stijl. Daarnaast loopt lijn 81 door Vriezenveen via het busstation in Westerhaar naar Ommen en richting Almelo. Sinds 1 april 2007 kunnen de bewoners ook gebruikmaken van de regiotaxi.
Taal
In Vriezenveen wordt in afnemende mate een unieke variant van de Nedersaksische taalgroep gesproken, het Vriezenveens ("Vjens"). Qua uitspraak lijkt dit minder op het omringende Twents, hoewel het grammaticaal en lexicaal uit dezelfde bron put.
Geschiedenis
Enkele bronnen beweren dat er Friese invloeden in het Vjens te horen zijn. Dit lijkt aannemelijk, omdat Vriezenveen door Friezen is gesticht. Andere bronnen beweren dat de unieke Vjense uitspraak aan de Rusluie is te danken. Deze Vriezenveense handelsreizigers vestigden zich in het Russische Sint-Petersburg, maar keerden meestal jaren later toch weer terug naar Vriezenveen. In St. Petersburg vormden zij een hechte gemeenschap van enkele honderden mensen, die onderling hoogstwaarschijnlijk Vriezenveens hebben gesproken. Een sterke Russische invloed op het Vriezenveens van de achterblijvers lijkt dus minder plausibel.
Doordat Twente eeuwenlang min of meer van de rest van Nederland was afgesloten door het veengebied, ontstonden er banden met Westfalen en het Münsterland. Voor mode en gebruiken werd vooral naar de grote stad Münster gekeken. Ook de taal van Münster (het Westfaals) werd als de standaard gezien en heel Twente (inclusief Vriezenveen) ging hierin mee. Een karakteristiek kenmerk van het Westfaals is de Breking, waardoor een open ee, oo en eu als een "gedraaide" ieje, oewe en uje klinken. "Weten" werd "wiëten", "koken" werd "koëken" en "leu" werd "luje". Ook in de nabij gesproken Nedersaksische varianten Rijssens en Enters is deze draaiing nog goed te horen. Het Vjens lijkt hierin echter nog een stap verder te zijn gegaan, waardoor "weten" nu als "wjetn" klinkt en "koken" als "kwakn".
Behoud
In 2014 werden vier verhalen van de kinderboekenreeks Jip en Janneke in het Vjens vertaald en opgenomen in Jipke en Jannöaken, de Twentse vertaling van deze kinderboekenreeks. Verder lijken pogingen om het "echte" Vjens te behouden beperkt tot het terrein van oudheidkamers en heemkundeverenigingen.
In 1969 verscheen het Woordenboek van het Vriezenveens, deel 1, geschreven door Dr. Hendrik Entjes. Het is niet verder verschenen.
Geboren in Vriezenveen
Vroomshoop (Nedersaksisch: Vromshop) is een dorp in de gemeente Twenterand in de Nederlandse provincie Overijssel en maakt deel uit van de regio Twente.
Historie
Het dorp is gesticht rond 1850, maar reeds in 1772 wordt de naam Vroomshoop voor het eerst genoemd. Het dorp ligt aan het Overijssels kanaal, op de plek waar de tak Zwolle - Vroomshoop eindigt in de tak Kanaal Almelo-De Haandrik. Het kanaal werd opengesteld op 5 september 1856. Het tracé Vroomshoop - Zwolle werd op 12 juni 1855 opengesteld. Het eerste brugtype was een vlotbrug of scholle.
Vroomshoop is gesticht in verband met de vervening en draagt dan ook een veenkoloniaal karakter. Na de vervening zijn de gronden in gebruik genomen voor de landbouw. Groninger boeren hebben hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. Aan de Tonnendijk zijn nog diverse Groninger boerderijen te vinden. Veel voormalige Drenten waren werkzaam in de landbouw.
Men zegt dat Vroomshoop aan zijn naam gekomen is door de vroegere monniken die wanneer ze verdwaald waren altijd een herkenningspunt hadden. Dat was een heuvel. De bijnaam werd dus: "de vrome hoop". Dit is verbasterd naar Vroomshoop. Andere bronnen vermelden dat op de plaats waar Vroomshoop nu is een verhoging in het land was, die Bromershoop heette.
In mei 2007 kwam de ophaalbrug, de Kleine Puntbrug, van Vroomshoop ter discussie[2] Door het slechte onderhoud was het niet verantwoord om er auto's en vrachtverkeer over te laten rijden. Hierdoor werd door de gemeente het voorstel gedaan om de brug te vervangen door een dam, maar buurtbewoners dienden protest in en gaven aan dat de brug ook van toeristische waarde is. Hierop kwam in juni een bijeenkomst van buurtbewoners en bemoeide de politiek zich er ook mee.
Bestuurlijk
Vroomshoop behoorde sinds zijn ontstaan bij de gemeente Den Ham en sinds 1 januari 2001, na de gemeentelijke herindeling, bij de gemeente Vriezenveen. De gemeente heet nu Twenterand. Per 1 januari 2021 had Vroomshoop 9.040 inwoners.
Trein
In 1906 kreeg Vroomshoop een station doordat de NOLS de lijn Mariënberg - Almelo opende. Het station heette aanvankelijk Den Ham - Vroomshoop, maar doordat het te ver verwijderd lag van Den Ham is de naam in 1952 gewijzigd in Vroomshoop. Bij de opening van de lijn lag er ook een spoorhaven in Vroomshoop. Deze bleek bij herhaling te klein en is verschillende keren uitgebreid en uiteindelijk omgebouwd tot een spoordok. In 1960 werd de haven gedempt en midden jaren zeventig zijn de lijnen eromheen verdwenen. Anno 2014 wordt de lijn geëxploiteerd door Arriva. Inmiddels rijdt de trein van Almelo naar Hardenberg in plaats van Almelo tot Mariënberg.
Werk
De eerste 75 jaar van Vroomshoops bestaan was er vooral werk in het veen en later meer in de landbouw. Vanaf de jaren dertig werkten veel Vroomshopers in de textielfabrieken in Twente. Ze gingen veelal als pendelaars met de trein naar Almelo en Vriezenveen (Jansen & Tilanus). In de jaren zeventig gingen velen in Almelo en Hengelo en ook in Hardenberg werken, bij onder meer Philips, Stork en Hollandse Signaal en Wavin. In 1938 werd de SIO als de eerste Vroomshoopse industrie geopend. Eind jaren vijftig kwam het bedrijventerrein Het Linderflier van de grond (begin 2000 gerevitaliseerd) in de jaren tachtig gevolgd door het bedrijventerrein De Sluis. In 1982 had Vroomshoop de hoogste werkloosheid van Nederland en kwam hiermee in het Guinness Book of Records. De werkloosheid onder de mannelijke beroepsbevolking was destijds 47%. Deze vermelding had tot gevolg dat Vroomshoop landelijk 'bekend' werd. De landelijke dagbladen, radio en tv schonken aandacht aan de plaatselijke werkloosheid. Midden jaren tachtig, mede ingegeven door gewijzigd beleid daalde de werkloosheid in Vroomshoop. In 2000 waagde Vroomshoop de sprong over het kanaal Almelo-De Haandrik met het industrieterrein Vroomshoop-Oost, dat zich nu verder ontwikkelt.
Religie
De eerste nieuwe kerk die in Vroomshoop langs het kanaal gebouwd werd was die van de gereformeerden. Deze werd in 1864 in gebruikgenomen op de hoek van de Hoofdstraat en de Julianastraat. De hervormde gelovigen langs het kanaal namen in 1870 hun kerk in gebruik langs de Hoofdstraat even ten zuiden van de Stationsstraat. Zij gingen nu niet langer in Den Ham en Daarle naar de kerk. Ook trok de nieuwe kerk hervormden uit Daarlerveen. In 1935 werd de baptistengemeente Vroomshoop-Daarlerveen gesticht door kapper, organist en voorganger J. van Loo uit Den Ham. In 1951 bouwde hij zijn eigen kerk in één jaar tijd geheel uit hout. De kerk mat 7 meter hoog en 15 meter lang en bood plek aan 175 mensen.
Recreatie en sport
Pal ten westen van Vroomshoop ligt het natuurgebied De Zandstuve. In dit bosgebied liggen het gelijknamige zwembad en de ijsbaan van het dorp.
Vanaf 2007 kent het dorp een activiteitencentrum; het Poppodium Het Front en thans Het Punt.
Vroomshoop kent twee voetbalverenigingen: Sportlust Vroomshoop en de Vroomshoopse Boys. De volleybalvereniging Eurosped komt uit in de Eredivisie.
In Vroomshoop is in 1988 als onderdeel van het landelijke wittevlekkenplan een scoutinggroep opgericht. Scouting Azoelen resideert sinds 1995 aan de veldsweg in Den Ham.
Sinds 2009 wordt jaarlijks een triatlon gehouden.
Bezienswaardigheden
Geboren / overleden
Den Ham (Nedersaksisch: 'n Ham) is een brinkdorp in de gemeente Twenterand, in de provincie Overijssel, op ongeveer 8 kilometer ten zuidoosten van Ommen en 18 kilometer ten noordwesten van Almelo en telt 5.830 inwoners (1 januari 2021). Het dorp zelf behoort tot de regio Twente, zowel qua dialect als ook rechtshistorisch.
Den Ham is een veel gebruikte uitvalsbasis om dit natuurgebied te verkennen. Nergens anders in Nederland is het oorspronkelijk coulisselandschap van akkers, weilanden, houtwallen, bos en heide zo goed bewaard gebleven. Tussen Den Ham en Ommen ligt natuurgebied het "Eerder Achterbroek". In dit natuurgebied is ook "Landgoed Eerde" met kasteel Eerde gesitueerd.
Van 1811 tot 1 januari 2001 vormden Den Ham en Vroomshoop een zelfstandige gemeente, namelijk gemeente Den Ham. Destijds is het opgegaan in de gemeente Vriezenveen. Deze gemeente veranderde anderhalf jaar later (per 1 juli 2002) haar naam in Twenterand.[2]
Geschiedenis
Den Ham wordt in 1333 voor het eerst genoemd (als parochie) in een leenakte van de heer van Egede. Het middelpunt van het oude esdorp is de brink, met daarnaast het oudste bouwwerk: de in gotische stijl gebouwde toren van de Nederlands Hervormde kerk (oorspronkelijk middeleeuws en katholiek, gebouwd tussen ongeveer 1325 en 1425). Landbouw en veeteelt vormden tot diep in de 19e eeuw het hoofdmiddel van bestaan. Het dorp was tegen 1830 zeer arm. Met de industriële revolutie kwam er langzaam een einde aan deze boerenarmoede.
Voor 1811 behoorde Den Ham tot het schoutambt Ommen, het rond de stad Ommen gelegen platteland dat destijds ook Avereest en Den Ham omvatte. Dat Den Ham een belangrijke kern in het schoutambt was blijkt uit het feit dat er na 1685 ook wel van het schoutambt Ommen en Den Ham wordt gesproken. Bij de introductie van de Franse bestuursorganisatie in 1811 werd Den Ham van het schoutambt Ommen gescheiden en een afzonderlijke gemeente.
Op 15 september 1943 offerde de Australische gevechtspiloot Les Knight zichzelf op ten gunste van zijn bemanning - die brengt zich in veiligheid door middel van een parachute - en de gemeenschap door zijn vliegtuig 1200 meter buiten het dorp in een weiland te laten crashen. Een monument markeert deze moedige gebeurtenis.
Tegenwoordig is het merendeel van de bevolking van (behoudend) protestantse signatuur. Rond 1500 waren er veel reizigers die in de herbergen van Den Ham het nodige kwamen drinken als ze op doorreis waren naar Duitsland. In de regio sprak men destijds van „Goddeloos Den Ham” ('n Goddelozen Ham) en deze term wordt gekscherend nog weleens gebruikt, zonder dat dit iets te maken heeft met het huidige kerkelijke klimaat.
Toen de gemeente samenging met Vriezenveen stond in Den Ham een klein gemeentehuis. Het grotere gemeentehuis van de gemeente Twenterand stond in Vriezenveen. Op 30 mei 2008 is het gemeentehuis in Vriezenveen vergroot en is het gemeentehuis in Den Ham gesloten.
Verkeer en vervoer
Zowel met het openbaar vervoer als ook via de weg is Den Ham bereikbaar. Langs het dorp loopt de N341 (Eerde - Vroomshoop), een 80-kilometer weg. Deze weg voert in westelijke richting langs Landgoed Eerde naar Ommen. In oostelijke richting (vanaf de plaats zelf gezien) loopt de weg via de Zandstuve naar Vroomshoop, Westerhaar-Vriezenveensewijk en uiteindelijk mondt zij uit in Kloosterhaar. Met het openbaar vervoer is het dorp enkel met de bus te bereiken. Buslijn 81 (Ommen Strangeweg - Station Ommen - Den Ham - Almelo) rijdt 1 tot 2 keer per uur. Verder rijdt buslijn 594 (Den Ham - Nijverdal) 1 keer per 2 uur.
Cultuur
Er staan in Den Ham diverse ontwerpen van beeldhouwer en singer-songwriter Kees Huigen (1952). Ook ontwierp hij de Ons Erfgoedprijs.
Evenementen
Sinds 2003 vindt er de eerste week van december in Den Ham een evenement plaats onder de naam Historisch Schouwspel. De geschiedenis van dorp en streek wordt uitgebeeld door meer dan 200 Hammenaren in historisch verantwoorde kostuums.
Geboren in Den Ham
Bron: Wikipedia